Μοσκώβ-Σελήμ

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β' Λυκείου: Κείμενο - Μοσκώβ-Σελήμ

1) Απάντηση στην ερώτηση 1 του σχολικού βιβλίου σελίδα 40
        Μέσα από το κείμενο φανερώνεται αναμφίβολα ο άμεσος συσχετισμός, που υπήρξε στη ζωή του πρωταγωνιστή, μεταξύ της διαμόρφωσης της προσωπικότητάς του και των οικογενειακών και κοινωνικών συνθηκών, στις οποίες έζησε. Συγκεκριμένα, η εγωιστική ανατροφή που έλαβε από τη μητέρα του, δηλαδή η εμμονή της να τον μεγαλώσει σαν να είναι κορίτσι, σε αντίθεση με τη συνεχή απόρριψη του από το πρόσωπο του πατέρα, συνέβαλαν στη διατήρηση του φύλου του αναχαιτώντας τη θηλυπρεπή αγωγή του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, αν και ο πατέρας ουσιαστικά τον αγνοούσε συνεχώς, παρ' όλ' αυτά δεν έπαψε ποτέ να λειτουργεί ως πρότυπο και παράδειγμα προς μίμηση για το γιο του, πράγμα που φαίνεται από τα έντονα πατριωτικά και θρησκευτικά συναισθήματα που χαρακτηρίζουν τον πρωταγωνιστή. Αυτή η ανάγκη να μοιάσει στον πατέρα του, άλλωστε, ή έστω να κερδίσει την εύνοιά του γίνεται αντιληπτή όταν ο Σελήμ επιλέγει να πολεμήσει στη θέση του μεγάλου του αδερφού. Στη συνέχεια, έρχεται αντιμέτωπος με τον κοινωνικό παραγκωνισμό και την περιφρόνηση καθώς και τη χειρότερη μορφή αδικίας. Σαν να μην έφτανε το ότι παραλίγο να έχανε και τη ζωή του για να σώσει τη σημαία της πατρίδας του, όχι μόνο δεν επιβραβεύθηκε για αυτήν του την τόλμη, αλλά αντίθετα έγινε υποτελής σε αυτόν, ο οποίος ιδιωτικοποιήθηκε τη γενναιότητα του Σελήμ. Τέλος, η αδιαφορία του κράτους για την επιβίωση του ήρωα καθώς και η άρνηση του πατέρα να τον δεχτεί για παιδί του, είναι πολύ πιθανό να συνέβαλαν στη φιλορωσική στάση που ανέπτυξε αργότερα.

2) Ποιες ήταν οι συνθήκες στις οποίες έζησε ο Σελήμ την παιδική του ηλικία; Πώς του συμπεριφέρονταν η μητέρα και ο πατέρας του και ποια ήταν η στάση του Σελήμ απέναντι στον καθένα;
         Ήδη από την παιδική του ηλικία, ο Σελήμ ζούσε ανάμεσα σε δύο κόσμους: από τη μία η ανατροφή του σαν να είναι κορίτσι και από την άλλη η ονειρεμένη ζωή ενός αγοριού. Επομένως, οι συνθήκες στις οποίες επιβίωνε ήταν επιεικώς υποφερτές. Φυσικά, η συμπεριφορά των γονέων του είχε πρωτεύοντα ρόλο για τον καθορισμό αυτών των συνθηκών. Αρχικά, η μητέρα του προσπαθώντας να καλύψει τα προσωπικά της ψυχολογικά κενά είτε επειδή δεν απέκτησε κόρη είτε εξαιτίας του αποτυχημένου της γάμου, μεγαλώνει τον πρωταγωνιστή παρέχοντάς του θηλυπρεπή αγωγή. Επιπλέον, ασκώντας του επανειλημμένως ψυχολογική βία, τον αναγκάζει να μείνει κοντά της, όποιο κι αν είναι το τίμημα. Ο ίδιος με τη σειρά του, της συμπαραστέκεται συνεχώς και δεν υπάρχει στιγμή που να μην εκφράζει την αγάπη του για αυτήν. Ωστόσο, όταν ο Σελήμ δεν μπορεί να ανεχτεί άλλο την κατάσταση στο χαρέμι, κλείνει μαζί της ένα είδος συμφωνίας με όρο την αμοιβαία υπακοή.
         Όσον αφορά τον πατέρα του ήρωα, η συμπεριφορά του χαρακτηρίζεται από αδιαφορία και εμπαιγμό. Όχι μόνο δεν προσπαθεί να ανατρέψει την κοριτσίστικη ανατροφή του γιου του, αλλά ακόμα χειρότερα αρνείται να τον δεχτεί σαν παιδί του. Οι ειρωνείες του πατέρα προς το πρόσωπο του ήρωα περισσεύουν, ενώ οποιοσδήποτε συναισθηματισμός είναι απαγορευμένος. Παρ' όλ' αυτά, η συμπεριφορά του Σελήμ προς τον πατέρα είναι αντίθετη από την αναμενόμενη. Προσπαθεί να κερδίσει την εύνοιά του και δεν παύει να αποτελεί το πρότυπό του γιου του. Η αγάπη του για την αυθεντία του πατέρα δεν αμφισβητείται ποτέ και ο θαυμασμός του για αυτόν είναι μεγάλος.
          Συνοψίζοντας, αν και οι δύο γονείς του Σελήμ δρουν συνήθως εις βάρος του, αυτός δεν σταματάει να τους αγαπά και να τους προσφέρει ό,τι περισσότερο και καλύτερο μπορεί.